ဆံပင္က ေဗာက္ အေၾကာင္းႏွင့္ ေဗာက္ႏွိမ္နင္းေသာ သဘာ၀ပစၥည္းမ်ား

ပခံုးေပၚက (သို႔မဟုတ္) ဆံပင္ေတြၾကားက အ၀ါေရာင္အဖတ္ေတြ၊ ပါးပါးလႊာလႊာအျဖဴဖတ္ေတြဟာ ေဗာက္ရဲ႕ သက္ေသပါ။ တကယ္ေတာ့ ေဗာက္ဆုိတာ သင့္ဦးေရျပားေပၚက အေရျပားဆဲလ္ေတြေသဆံုးၿပီး ကြာက်လာတာပါ။ ေဗာက္ ရွိၿပီဆိုရင္ ဦးေရျပားမွာ အကြက္ေသးေသးေလးေတြေပၚလာၿပီး ယားယံေနပါတယ္။ ဦးေရျပားနီရဲတာ၊ က်ိန္းစပ္တာေတြ လည္း ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ ယားလို႔ကုတ္မိတဲ့အခါ အျဖဴဖတ္ေတြ ကြာက်လာပါတယ္။ အမည္းေရာင္ အက်ႌ၀တ္မိတဲ့ေန႔မ်ဳိးဆို ပိုလို႔သိသာပါလိမ့္တယ္။ ေဗာက္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အေမးမ်ားတဲ့ေမးခြန္းေတြကို ေလ့လာၾကည့္ရေအာင္။

ဘာ့ေၾကာင့္ေဗာက္ေတြျဖစ္လာသလဲ

ဘယ္အရာက ေဗာက္ျဖစ္ေပၚေစသလဲဆုိတာ ဘယ္သူမွ အပ္ခ်မတ္ခ် မေျပာႏုိင္ပါဘူး။ အေရျပားေပၚမွာ စြဲကပ္ ႏုိင္တဲ့ မႈိေၾကာင့္ ေဗာက္ျဖစ္ရတယ္လုိ႔ေတာ့ ယူဆရပါတယ္။ ဆံပင္ထြက္လာတဲ့ ေမြးညင္းေပါက္ေတြနဲ႔ ဦးေရျပားက အဆီအိတ္ေတြက sebum လို႔ေခၚတဲ့ “လူ”ဆီကို ထုတ္ေပးပါတယ္။ အဲဒီ“လူ”ဆီက မႈိေတြ ႏွစ္ၿခိဳက္စြာေပါက္ပြားႏုိင္တဲ့ ေနရာေကာင္းျဖစ္လာပါတယ္။ ေပါက္ပြားလာတဲ့ မႈိပမာဏမ်ားျပားလြန္းလာတဲ့အခါ ေဗာက္ေတြ ျဖစ္လာေတာ့တာေပါ့။ ျပန္ၿပီးဆက္စပ္ၾကည့္ရရင္ အဆီထြက္တာမ်ားလြန္းတာကလည္း ေဗာက္ျဖစ္ေစတဲ့ အေၾကာင္းတစ္ခုပါပဲ။ ေရေသာက္နည္း ျခင္းနဲ႔ ေျခာက္ေသြ႕တဲ့ ေလထုေၾကာင့္ ဦးေရျပားကို ေျခာက္တာၿပီး အဖတ္ေတြ ကြာက်တဲ့အခါမွာလည္း ေဗာက္နဲ႔ ဆင္တူပါတယ္။

သံုးေနတဲ့ ေခါင္းလိမ္းဆီေၾကာင့္ ေဗာက္ျဖစ္ႏုိင္သလား။

ေဗာက္ရွိေနျခင္းေၾကာင့္ဒီလူရဲ႕ဆံပင္ဟာ မသန္႔ရွင္းဘူးလို႔ေျပာလို႔မရပါဘူး။ တစ္ခါတေလ တခ်ဳိ႕ေသာေခါင္းလိမ္းဆီ ဆံပင္ပံုသြင္းပစၥည္းေတြႏွင့္ ဆံပင္ဆုိးေဆးေတြေၾကာင့္လည္း ဦးေရျပားေပၚမွာ ေဗာက္နဲ႔တူတဲ့အျဖဴဖတ္ေတြ ျဖစ္ေပၚရပါ တယ္။ နဂိုကတည္းက ေဗာက္ရွိတဲ့သူဆိုရင္ေတာ့ ဆံပင္ကို ၿပီးစလြယ္ေလွ်ာ္လိုက္မိတဲ့ေန႔မ်ဳိးမွာ ဦးေရျပားေပၚက ဆဲလ္ေတြ ပိုၿပီးမ်ားလာတဲ့အတြက္ ေဗာက္ေတြပိုပြားလာသလို ျဖစ္ေနပါလိမ့္မယ္။ တကယ္လို႔ သံုးေနတဲ့ ဆံပင္ပံုသြင္းပစၥည္းက ေဗာက္ကို ပိုဆုိးေစတယ္လုိ႔ထင္ရင္ ခဏရပ္ထားၿပီး တျခားတံဆိပ္အသစ္တစ္မ်ဳိးကို စမ္းၾကည့္ပါ။

ေဗာက္ဆုိတာ ဆံပင္မွာပဲ ရွိတာလား။

ဦးေရျပားနဲ႔ ဆံပင္ေတြၾကားထဲမွာတင္မဟုတ္ဘဲ နဖူး၊ မ်က္ခံုး၊ မ်က္ေတာင္ေမြးနဲ႔ နားရြက္ထဲမွာလည္း ေဗာက္ ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ ကုန္ကုန္ေျပာရရင္ ခႏၶာကိုယ္ေပၚက အေမြးအမွ်င္ရွိတဲ့ ေနရာမွန္သမွ်မွာ အေရျပားကြာသလိုျဖစ္ေနတဲ့ အျဖဴဖတ္ေလးေတြဟာ ေဗာက္ျဖစ္ေနႏုိင္ပါတယ္။ အဲဒီေဗာက္ကိုေတာ့ အေရျပားေရာင္ရမ္းနာ (Seborrheic dermatitis) အေပ်ာ့စားလို႔ ေခၚပါတယ္။

ဘယ္လိုအခ်ိန္မ်ဳိးမွာ ေဗာက္ပုိျဖစ္တတ္လဲ။

ေသြ႕ေျခာက္တဲ့ရာသီဥတုမ်ဳိးမွာ ေဗာက္ထတာ ပိုဆုိးတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေအးျမၿပီးေျခာက္ေသြ႕တဲ့ ေဆာင္း ဥတုမွာ ေဗာက္ေတြပိုမ်ားေနတာပါ။ စိတ္ဖိစီးေနျခင္းနဲ႔ ေမာပန္းႏြမ္းလ်ေနတဲ့ အခါမ်ဳိးမွာလည္း ေဗာက္ပိုျဖစ္ပါတယ္။

ဘယ္လိုလူေတြမွာ ေဗာက္ပိုျဖစ္ႏုိင္သလဲ။

အတက္ေရာဂါ (epilepsy) အထူးသျဖင့္ အသက္ႀကီးသူေတြမွာျဖစ္တတ္တဲ့ ေျခတုန္၊ လက္တုန္နဲ႔ လမ္းေလွ်ာက္ရ ခက္၊ ပစၥည္းေတြကိုင္ရင္ မၿမဲ၊ ႂကြက္သားေတြ တင္းေတာင့္ေနတဲ့ အာ႐ုံေၾကာေရာဂါတစ္မ်ဳိးျဖစ္တဲ့ ပါကင္ဆန္ေရာဂါ (Parkinson's disease)နဲ႔ HIV ေ၀ဒနာရွင္ေတြစတဲ့ ေရာဂါအေဆာက္အအံု ႀကီးႀကီးမားမားရွိသူေတြဟာ ေဗာက္ ပုိျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္ဆုိတဲ့ အေၾကာင္းရင္း ရွင္းရွင္းလင္းလင္းမသိေပမယ့္ ေလျဖတ္ဖူးသူ၊ ႏွလံုးေသြးေၾကာပိတ္ဖူး သူနဲ႔ ဦးေခါင္းကို ထိခိုက္ဒဏ္ရာရဖူးသူေတြဟာလည္း ေဗာက္ျဖစ္ဖို႔အလားအလာ ပိုမ်ားပါတယ္။

ေဗာက္ကုနည္း

ဆိုင္ေတြမွာ လြယ္လင့္တကူ၀ယ္လို႔ရတဲ့ ေဗာက္ေပ်ာက္ေခါင္းေလွ်ာ္ရည္ေတြ ရွိပါတယ္။ အဲဒီေခါင္းေလွ်ာ္ရည္ေတြမွာ ေဗာက္ႏုိင္တဲ့ ဓာတုပစၥည္းေတြ ထည့္သြင္းထားပါတယ္။ အသံုးမ်ားတဲ့ပစၥည္းေတြကေတာ့-

Ketoconazole - ေဗာက္ျဖစ္ေစတဲ့ မႈိကိုသတ္ပစ္ပါတယ္။

Salicylic acid - ဆဲလ္ေသေတြ ကြာက်တာကို တားဆီးေပးပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဦးေရျပားကိုေျခာက္ေစပါတယ္။

Selenium Sulfide - ဆဲလ္ေသေတြမ်ားမလာေအာင္ ထိန္းထားေပးၿပီး မႈိကုိလည္းသတ္ေပးပါတယ္။

Tar - ဆဲလ္ေသေတြကို မ်ားမလာေအာင္ ထိန္းထားေပးပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဆံပင္ဆုိးထားတဲ့သူေတြနဲ႔ အညိဳေရာင္ ဆံေကသာပိုင္ရွင္ေတြကို အေရာင္ေျပာင္းသြားေစႏုိင္ပါတယ္။

Zinc Pyrithione - ေဗာက္ျဖစ္ေစတဲ့မႈိကုိ သတ္ပစ္ပါတယ္။

ေဗာက္ေပ်ာက္ေခါင္းေလွ်ာ္ရည္ ၀ယ္မယ္ဆုိရင္ ဘူးေပၚမွာပါတဲ့ ပါ၀င္ပစၥည္းေတြကိုဖတ္ၾကည့္ၿပီး ဘယ္ အမ်ဳိးအစားကို ထည့္သြင္းထားလဲဆုိတာ ရွာၾကည့္ပါ။ သင္နဲ႔ အကုိက္ညီဆံုး ျဖစ္မယ္ထင္တာကို ေရြးခ်ယ္ပါ။

ေဗာက္ေပ်ာက္ေခါင္းေလွ်ာ္ရည္သံုးရင္ သင္သံုးေနက် ႐ိုး႐ုိးေခါင္းေလွ်ာ္ရည္နဲ႔ ေလွ်ာ္ပံုေလွ်ာ္နည္း မတူဘဲ ကြဲျပားတာမို႔ ဘူးေပၚက သံုးနည္းအၫႊန္းကို ေသခ်ာလိုက္နာပါ။ ေခါင္းေလွ်ာ္ရည္ကို ဦးေရျပားတစ္ျပင္လံုး ႏွံ႔ေအာင္ လက္ေခ်ာင္းထိပ္ေတြကိုသံုးၿပီး ပြတ္သပ္ႏွိပ္နယ္ပါ။ ၿပီးရင္ခ်က္ခ်င္း ေရမေဆးပစ္ဘဲ (၅)မိနစ္ထားၿပီးမွ (သို႔) ဘူးေပၚမွာ ၫႊန္းတဲ့အတုိင္းထားၿပီးမွ ေရေျပာင္ေအာင္ေဆးခ်ပါ။ တကယ္လို႔ သင္သံုးေနက် ေခါင္းေလွ်ာ္ရည္နဲ႔ အနံ႔ကိုပဲ ႏွစ္သက္တယ္ဆိုရင္ အဲဒီေခါင္းေလွ်ာ္ရည္နဲ႔ ေနာက္တစ္ေခါက္ ထပ္ေလွ်ာ္လုိ႔ရပါတယ္။ ေဗာက္ေတြ သက္သာသြားတဲ့အခါ က်ရင္ေတာ့ ေဗာက္ေပ်ာက္ေခါင္းေလွ်ာ္ရည္ကုိ တစ္ပတ္မွာ တစ္ႀကိမ္ေလာက္ပဲ သံုးေပးရင္ရပါတယ္။

ေဗာက္ႏွိမ္နင္းေသာ သဘာ၀ပစၥည္းမ်ား

ေလ့လာမႈတခ်ဳိ႕မွာ သဘာ၀ကေပးတဲ့ ပစၥည္းေတြကလည္း ေဗာက္ကို ႏွိမ္နင္းႏုိ္င္တယ္လို႔ ၫႊန္းဆုိထားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ လူတုိင္းအတြက္ေတာ့ မထိေရာက္ပါဘူး။ ေဗာက္သက္သာေစတဲ့ သဘာ၀ပစၥည္းေတြကေတာ့ -

ရွားေစာင္းလက္ပတ္

ရွားေစာင္းလက္ပတ္ကထြက္တဲ့ အရည္ကို ဦးေရျပားေပၚမွာသုတ္လိမ္းေပးရင္ ဦးေရျပားဆဲလ္ေတြ ကြာက်တာနဲ႔ ယားယံတာ သက္သာပါတယ္။

လက္ဖက္စိမ္းပါ၀င္တဲ့ ေခါင္းေလွ်ာ္ရည္

လက္ဖက္စိမ္းပါ၀င္တဲ့ ေခါင္းေလွ်ာ္ရည္ဆိုရင္ ဘူးေပၚမွာ ၅% Tea Tree Oil လို႔ ေရးထားၿပီး ေဗာက္ျဖစ္ပြားမႈကို ေလ်ာ့နည္းေစကာ ယားယံမႈကို သက္သာေစပါတယ္။

စပါးလင္

စပါးလင္ကိုေထာင္းၿပီး ရလာတဲ့အရည္က ေဗာက္ျဖစ္ေစတဲ့ မႈိကုိ ေသေစပါတယ္။ Blender နဲ႔ ႀကိတ္ရင္လည္းရပါ တယ္။ အဲဒီလို မေထာင္းခ်င္ရင္ ေခါင္းေလွ်ာ္ရည္ဘူးေပၚမွာ ၂% Lemon grass လို႔ ေရးထားတာ ေရြး၀ယ္ပါ။

ေနေရာင္ျခည္ကို ခံယူေပးပါ။

ေႏြးေထြးတဲ့ ေနေရာင္ျခည္ေအာက္မွာ ေနေပးတဲ့အခါ ေဗာက္နဲ႔ အေရျပားေရာင္ရမ္းနာ (Seborrheic dermatitis) ျဖစ္ေစတဲ့ မႈိကိုေသေစပါတယ္။ သတိျပဳရမွာကေတာ့ ေနေရာင္ျခည္မွာေနစဥ္ အနည္းဆံုး SPE 30 ပါတဲ့ ေနေရာင္ကာ လိမ္းေဆးကို လိမ္းထားေပးဖို႔ပါ။

ဘယ္အခ်ိန္မွာ ဆရာ၀န္နဲ႔ တုိင္ပင္သင့္သလဲ။

ေဗာက္ေပ်ာက္ေခါင္းေလွ်ာ္ရည္ကို လေပါင္းမ်ားစြာ သံုးေနတာေတာင္ ေဗာက္ကမေပ်ာက္ဘဲ ေတာင့္ခံေနတယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ဆရာ၀န္ျပသင့္တဲ့ အခ်ိန္ေရာက္ေနပါၿပီ။ ထို႔နည္းတူ ဦးေရျပား နီရဲျခင္း၊ ေရာင္ရမ္းျခင္းေတြ ျဖစ္လာမယ္။ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ တျခားေနရာေတြမွာပါ နီရဲေရာင္ရမ္းၿပီး အေရျပားကြာမယ္ဆုိရင္လည္း ဆရာ၀န္နဲ႔တုိင္ပင္သင့္ပါတယ္။ အဲဒီအခါ ဆရာ၀န္က ပိုၿပီး သင့္ေတာ္တဲ့ ေဗာက္ေပ်ာက္ေခါင္းေလွ်ာ္ရည္ အမ်ဳိးအစား (သို႔) မႈိသတ္ေဆး (သို႔) ဦးေရျပားနဲ႔ ခႏၶာကိုယ္ေပၚမွာလိမ္းဖို႔ စတီး႐ြိဳက္လိမ္းေဆးေတြကို ေရြးခ်ယ္ေပးပါလိမ့္မယ္။

ကေလးေတြမွာ ေဗာက္ျဖစ္သလား။

ကေလးေတြမွာေတာ့ ပုခက္နာလို႔ဆုိရမယ့္ seborrheic dermatitis ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ကေလးရဲ႕ ဦးေရျပားေပၚမွာ အညိဳေရာင္ (သို႔) အ၀ါေရာင္ အကြက္ေလးေတြျဖစ္လာၿပီး ယားပါတယ္။ ကေလးမ်က္ခြံေလးေတြ ႏွာေခါင္းနဲ႔ေပါင္ၿခံေတြမွာ လည္း ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ ဒီပုခက္နာက ကေလးအသက္ ရွစ္လကေန တစ္ႏွစ္ေလာက္ေရာက္ရင္ သူ႔အလိုလို ေပ်ာက္သြား ပါတယ္။ ဆီသန္႔သန္႔ေလး (ဟင္းသီးဟင္းရြက္္ဆီဆို ပိုေကာင္းပါတယ္)ကို ကေလးရဲ႕ ဦးေရျပားေပၚမွာ လိမ္းေပးၿပီး (၁၀)မိနစ္ေလာက္ထားေပးပါ။ ေနာက္ ကေလးေခါင္းေလွ်ာ္ရည္ေလးနဲ႔ ေျပာင္ေအာင္ျပန္ေဆးလိုက္ပါ။ အခ်ိန္ေတြ ၾကာလာ တဲ့အထိ မေပ်ာက္ဘဲဆက္ရွိေနမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဆရာ၀န္နဲ႔ ျပသတုိင္ပင္ေပးပါ။

ေဗာက္က လူကို အႏၲရာယ္ေပးႏုိင္လား။

ေဗာက္ေတြရွိေနတာ ရွက္စရာ၊ စိတ္႐ႈပ္စရာ ေကာင္းေပမယ့္ အႏၲရာယ္ ဘာမွမရွိပါဘူး။ အေရွ႕မွာ ေျပာခဲ့သလိုပဲ ေဗာက္ရွိေနတာဟာ သင့္ကို ညစ္ပတ္တဲ့လူလို႔ အထင္မခံရေစပါဘူး။ ေဗာက္က ကူးစက္တတ္တဲ့ ေရာဂါလည္းမဟုတ္ပါဘူး။ သူမ်ားဆီကလည္း သင္မကူးႏုိင္သလို သင့္ဆီက ေဗာက္လည္း တျခားလူကို မကူးႏုိင္ပါဘူး။ ေဗာက္ထတာေၾကာင့္လည္း ဆံပင္မကၽြတ္ႏုိင္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ကုတ္လြန္းအားႀကီးရင္ေတာ့ ခဏတျဖဳတ္ ဆံပင္ကၽြတ္ႏုိင္ပါတယ္။

သဲေႏြဇြန္

Reference :
Rapini, Ronald P.; Bolognia, Jean L.; Jorizzo, Joseph L. (2007). Dermatology: 2-Volume Set. St.
Louis: Mosby. ISBN 1-4160-2999-0.
A pratical guide to scalp disorder, Journal of Investigative Dermatology Symposium
Proceedings. 2007-12. Retrieved 2009-02-06.
 Ref credit>>>ႏို၀င္ဘာလထုတ္က်န္းမာေရးမဂၢဇင္းမွ